Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation 2004 , Vol 50 , Num 1

Selektif Siklo-oksijenaz-2 (COX-2) İnhibitörleri:KOKSİB’ler

Canan Tıkız 1
1 Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, Manisa, Türkiye

Nonsteroidal anti-inflamatuvar ilaçlar günümüzde en sık kullanılan ilaç grubudur. Özellikle sahip oldukları analjezik ve anti-inflamatuvar etki nedeniyle bu grup ilaçlar artrit, baş ağrısı ve primer dismenore gibi durumlarda sıklıkla tercih edilirler. Uzun süreli tedavileri sırasında mide mukozasında korumayı sağlayan prostaglandinlerin inhibisyonu sonucu gastrik erozyon, ülser ve kanama riskini arttırırlar. Yıllık üst gastrointestinal komplikasyon oranının %2-4 arasında olması bu grup ilaçların kullanımlarını kısıtlayan en önemli nedendir. Bu yan etkilerinin siklo-oksijenaz-1 (COX-1) enzim inhibisyonu aracılığı ile olması, selektif siklo-oksijenaz-2 (COX-2) inhibitörlerinin araştırılması ihtiyacını doğurmuştur. Bu yönde yapılan araştırmalar doğrultusunda monositlerde interlökin tarafından stimüle edilen değişik bir COX proteini izole edilmiştir. Bu gözlemden bir yıl sonra COX-1’e çok yakın benzerlik taşıyan fakat ondan farklı bir COX geni tanımlanmıştır. COX-2   enzimi üretiminden sorumlu bu genin ayrıntılarıyla ortaya konulmasından sonra farmakolojik alanda selektif olarak bu enzimi bloke eden ilaçların geliştirilmesine çalışılmıştır. Selekoksib ve rofekoksib 1999 yılında kullanıma giren ilk selektif COX-2 inhibitörleri olmuşlardır. Kullanıma girmesiyle çok yaygın kullanım alanı bulan bu grup ilaçlar Amerika Birleşik Devletleri’nde sadece 2000 yılında 100 milyon kutudan fazla reçete edilmiştir. Bu derlemede, koksiblerin tipleri, yapısal özellikleri, kullanım alanları, etki mekanizmaları ve yan etkileri konusunda yapılmış  çalışmalar ile bugün sahip olduğumuz bilgiler gözden geçirilmiştir

Keywords : Selektif siklo-oksijenaz-2 inhibitörleri, koksibler