Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation 2003 , Vol 49 , Num 5

Fabrika Çalışanlarında Bel Ağrısı Risk Faktörlerinin Değerlendirilmesi

Merih Eryavuz 1 ,Aytekin Akkan 2
1 İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, İstanbul
2 İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye

Bel ağrısı, iş gücü ve maddi kayıpla sonuçlanan önemli bir sağlık sorunudur. Bu çalışma, fabrika çalışanlarında bel ağrısı prevelansını ve demografik özelliklerini belirlemek, bel ağrısı gelişiminde etkili olan risk faktörlerini değerlendirmek için yapılan kesitsel bir çalışmadır. Çalışmaya İstanbul Avrupa Yakasında bulunan 5 fabrika ve 1 araç bakım atölyesinde çalışan 679 erkek ve 405 kadın olmak üzere toplam 1084 kişi alındı. Çalışanlara  bel ağrısı risk faktörlerini içeren 2 anket formu dolduruldu.1.formda çalışanlardan sosyodemogrofik özellikleri, bel ağrısı gelişiminde rolü olan risk faktörleri araştırılmış, 2.formda bel ağrısına neden olabilecek travmalar, mesleki zorlanmalar,tekrarlar ve işgücü kayıpları saptanmaya çalışılmıştır. Çalışmamızda bel ağrısı nokta prevalansı %33.94 (kadınlarda %35.8, erkeklerde %32,8) bulunmuştur. Bel ağrısı nokta prevalansı açısından kadın ve erkek cinsiyet arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Yaşam boyu bel ağrısı prevalansı %54 (kadınlarda %62.8, erkeklerde %51.7) bulunmuştur. Kadın olgularda yaşam boyu bel ağrısına yakalanma sıklığı erkeklere göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Bulgularımıza göre düşük ekonomik düzey, bedenen iş yapma, oturarak ve ağır kaldırarak çalışma, çalışma yılı, haftalık çalışma günü, günlük çalışma saati, beden yoğun çalışma, iş memnuniyetsizliği, stresli işte çalışma, egzersiz yapmama  ile bel ağrısı arasında anlamlı ilişki bulunmuştur.  Kadın çalışanlarda ise multiparite ve adet düzensizliği bel ağrısının sık görülmesine neden olmaktadır. Ancak lojistik regresyon analizi ile (doğum sayısı ve adet düzeni yalnız kadınları ilgilendirdiği için bu dahil edilmemiştir) sadece bedensel yoğun çalışma, çalışma yılı, stres ve bel ağrısı arasında anlamlı ilişki bulundu. Belirlenen risk faktörlerini azaltmaya yönelik önlemlerin  alınması ile çok fazla maddi kayba neden olan ve günlük yaşam aktivitelerini engelleyen bel ağrısı sıklığının bir ölçüde azaltılması sağlanabilecektir. Ülkemizde iş yerlerinde bel ağrısı sıklığı ve risklerini inceleyen daha geniş araştırmaların yapılması ile bu risk faktörlerinin kesinleşmesi ve gerekli önlemlerin alınarak sıklığın azaltılabilmesi mümkün olacaktır

Keywords : Bel ağrısı, risk faktörleri, stres