Objective: The aim of this study was to evaluate the hand bone mineral density (BMD) measurements and to assess the relationship between demographic and clinical parameters.

Material and Methods: The study included 119 (46 women, 63 men) hemiplegic patients. Brunnstrom stage of the upper extremity and Modified Ashworth scale was used, for the evaluation of motor function and spasticity. The level of functional independence in patients were evaluated with the functional independence measure (FIM). Hand dual energy x-ray absorptiometry (DEXA; Lunar Prodigy Advance, Lunar Corp., USA) for the assessment of bone mineral density of both hands were used.

Results: In the entire group (p<0.01) and women (p<0.01) and in males (p<0.05) the paretic hand BMD values were significantly lower than the non-paretic side. Non-paretic hand BMD in women, were significantly lower than men (p<0.05). BMD on the hemiplegic hand was correlated with the hand and upper extremity spasticity severity (p<0.05), Brunnstrom stage (p<0.01), age in women (p<0.05) and FIM score (p<0.01). There were no statistically significant correlation between hand BMD and disease duration. Regression analysis revealed that the strongest predictors of BMD of the hemiplegic side were Brunnstrom stage (OR=4.701, p=0.001), FIM (OR=4.022, p=0.001) and women age (OR=1.220, p=0.050), respectively.

Conclusion: To avoid an increase in fractures and associated morbidity due to a decrease in BMD of the upper extremity; the improvement in motor paresis and spasticity and functional independence, should take place in neurological rehabilitation program.

Turkish

Başlık: Hemiplejik Hastalarda El Kemik Mineral Yoğunluğu Ölçümleri ve Klinik Parametrelerle İlişkisi

Anahtar kelimeler: Kemik mineral yoğunluğu, hemiplejik el, fonksiyonel aktivite

Amaç: Bu çalışmadaki amacımız, inmeli hastalarda paretik ve sağlam üst ekstremitede el kemik mineral yoğunluğunu (KMY) değerlendirmek ve KMY ölçümleri ile demografik ve klinik parametreler arasındaki ilişkiyi araştırmaktır.

Gereç ve Yöntemler: Çalışmaya 119 (56 kadın, 63 erkek) tek taraflı inme hastası alınmıştır. Üst ekstremitenin ve elin motor değerlendirmesinde Brunnstrom evrelemesi, spastisite değerlendirmesinde Modifiye Ashworth skalası kullanılmıştır. Hastaların fonksiyonel bağımsızlık düzeyi fonksiyonel bağımsızlık ölçeği (FBÖ) ile değerlendirilmiştir. Her iki el KMY ölçümlerinin değerlendirilmesinde Dual-Enerji X-ray absorbsiyometri (DEXA; Lunar Prodigy Advance, Lunar Corp., ABD) kullanılmıştır.

Bulgular: Grubun tamamında (p<0,01), kadınlarda (p<0,01) ve erkeklerde (p<0,05) paretik taraftaki el KMY değerleri sağlam taraftan istatistiksel olarak anlamlı derecede daha düşüktü. Sağlam tarafta KMY değerleri kadınlarda, erkeklerden istatistiksel olarak anlamlı derecede daha düşüktü (p<0,05). Hemiplejik taraftaki el KMY değerleri ile üst ekstremite ve el spastisite şiddeti (p<0,05), Brunnstrom evresi (p<0,01), kadınlarda yaş (p<0,05) ve FBÖ skoru (p<0,01) arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanırken; hastalık süresi arasında anlamlı ilişki saptanmadı. Hemiplejik taraftaki el KMY değerlerinin en güçlü belirleyicileri regresyon analizi sonucuna göre sırasıyla, Brunnstrom evresi (OR=4,701, p=0,001), FBÖ (OR=4,022, p=0,001) ve kadınlarda yaş (OR=1,220, p=0,050) olduğu tespit edildi.

Sonuç: İnme sonrasında paretik taraf el KMY’sinde belirgin azalma saptanmış ve bu azalmanın da en güçlü belirleyicilerinin parezinin şiddeti, fonksiyonel düzey ve kadınlarda yaş olduğu bulunmuştur. Kemik mineral yoğunluğundaki azalmaya bağlı kırıkların ve buna bağlı morbiditenin artmaması için, üst ekstremitede motor parezinin ve spastisitenin azalmasını, fonksiyonel bağımsızlığın gelişimini sağlayacak girişimler, nörolojik rehabilitasyon programı içerisinde erken dönemden itibaren yer almalıdır.